Một trong những nhóm nhạc hip hop có tên nghệ danh “bựa” nhất chắc chắn là hội CunninLynguists. Cái tên này được dựa trên việc chơi chữ của từ Cunnilingus, hay nôm na là khẩu giao. Thế nên, bọn tôi hay gọi CunninLynguists là hội Chọt Lưỡi (C.L mà) chứ chẳng nhẽ lại gọi là *beep* *beep* thì tục quá.
Tôi được giới thiệu tới hội này qua một thành viên người Scotland trên diễn đàn hip hop của nước ngoài. Một ngày hắn chat với tôi và hỏi “mày nghe bọn CunninLynguists bao giờ chưa?”. Rồi hắn cho tôi nghe thử bài Seasons và khoe là bọn này rap về 4 mùa xuân hạ thu đông.
Các bạn đã bắt đầu thấy có gì liên quan chưa ạ? Tôi cứ gãi đầu gãi tai tại sao tự dưng mấy bạn tên vớ vẩn lại rap về một thứ sâu sắc như bản “tình ca” 4 mùa. Thực ra, 4 mùa này chỉ là phép ẩn dụ về 4 thời kỳ của nhạc hip hop, trong đó mùa xuân là thời kỳ sơ khai hip hop mới hình thành, mùa hạ miêu tả những năm cuối thập niên 80 - đầu 90, mùa thu nói về cuối những năm 90 và cuối cùng, mùa đông miêu tả về hiện trạng của nhạc hip hop, được ví như “kỷ băng hà” - lại một phép ẩn dụ ám chỉ sự lạnh lẽo như toát ra từ những thứ trang sức hào nhoáng mà đa số hội rapper hay đeo trên người để khoe khoang.
Vâng ạ. Lời nó đa nghĩa nhiều tầng nhiều lớp lắm. Hoàn toàn trái hẳn với cái tên kỳ cục mà nhóm này "nghịch ngu" đặt ra để rồi bây giờ không sửa được.
Cái tên khó đỡ cộng với dòng nhạc underground, CL vì vậy càng ít người biết đến. Tuy nhiên đối với cộng đồng hip hop "hàn lâm", CL được đánh giá cực kỳ cao về chất lượng nhạc của họ.
Để giới thiệu về nhóm này tôi xin phép bắt đầu bằng Kno - thành viên da trắng duy nhất trong bộ ba. Không phải tôi phân biệt màu da, nhưng vì khả năng rap của Kno là mờ nhạt nhất nhóm. Lời của anh ngắn gọn đơn giản, ít gieo vần, và flow thì không bám chắc theo beat mặc dù sau này cũng khá hơn nhiều. Tuy nhiên về tài năng sản xuất beat của Kno thì nhiều người không sánh bằng.
Anh không chỉ giỏi trong việc sử dụng các sample vào beat một cách khéo léo, anh còn phối hợp với các nhạc sống chơi bởi các nhạc công thực thụ để tạo ra thứ âm thanh mà người ta gọi là cinematic. Đó là thứ nhạc giàu màu sắc như bản soundtrack cho bộ phim mà nhóm thường hay bám theo một chủ đề xuyên suốt ở mỗi album.
Ví dụ như ở đĩa A Piece Of Strange, Kno sản xuất ra phần nhạc nền có âm hưởng soul phù hợp với câu chuyện đấu tranh nội tâm của nhân vật chính. Tiêu biểu là bản instrumental Remember Me thì Kno dùng âm bass điểm âm sắc thấp, tiếng guitar gảy nhẹ vừa đủ cho phần trung và âm sắc cao đến từ tiếng sáo cũng như tiếng keyboard nhẹ vút, tất cả trên phần trống liên tục đảo phách. Chính sự hoàn hảo của bản instrumental này mà hai thành viên còn lại cảm thấy không cần phải rap trên bản beat này vì đối với họ phần nhạc như thế đã đủ khớp với câu chuyện của cả đĩa.
Hay như ở đĩa Oneirology thì toàn bộ phần beat bám chặt chẽ theo theme chính, đó là giấc mơ, đúng với nghĩa của tiêu đề đĩa (nghiên cứu về giấc mơ). Chính vì thế âm thanh của đĩa này nghe ảo diệu vô cùng. Nếu bạn nhắm mắt và lắng nghe thì bạn sẽ thấy như mình đang trôi nổi trong những giấc mơ đầy màu sắc.
Looking back trích từ đĩa Oneirology
Đấy là phần nhạc. Vậy còn lời thì sao?
Hai thành viên còn lại của nhóm là Deacon The Villain và Natti. Hai anh này có khả năng bám nhịp với flow cực chắc. Chất giọng ấm làm cho lời rap càng dễ đi vào lòng. Thế nhưng điểm hơi nhạt nhòa của hai anh này chính là các anh chỉ có đúng một kiểu flow và giọng này. Không có nhiều biến hoá với miệng lưỡi, không lên xuống giọng nhiều, dẫn đến các bài đa số nghe qua hơi giống nhau.
Tuy khả năng khua lưỡi của anh em C.L (hội Chọt Lưỡi) không phải dạng xuất chúng, cái hay ở phần lời đa nghĩa và gieo vần thì hai anh này lại thuộc đẳng cấp thượng thừa. Và đó là thứ khiến CL được đánh giá cao nhất.
Trong đĩa A Piece Of Strange, Deacon và Natti bám chắc theo đúng một câu chuyện xuyên suốt từ đầu đến cuối. Mở đầu đĩa đã là câu hỏi “Where will you be tomorrow if it ends today?”. Đó chính là câu chuyện về một người lính cứu hoả da trắng mang trong lòng hằn thù với người da màu kể từ khi vợ ông (mang dòng máu lai hai màu da) chết sau khi sinh đứa con gái. Từ đó ông căm ghét cả người con rể da màu và bỏ mặc cả đứa cháu gái sau khi con mình lập gia đình. Để rồi khi ông chết đi và lên đến cổng thiên đàng và bị từ chối, ông mới nhận ra là ông là kẻ tội đồ do sự hằn thù trong ông, nó lớn đến mức mà ông bỏ mặc cả những đứa trẻ da màu trong đám cháy mà ông làm nhiệm vụ lần cuối trước khi hy sinh. Tất cả câu chuyện đều được kể từ đầu đến cuối đĩa.
Ở album Oneirology về đề tài Giấc mơ, hai rapper này đều xoay quanh các vấn đề liên quan đến giấc mơ như “that American dream makes me wake up and scream” đầy hàm ý. Hay thậm chí ở bài Hard As They Come (Act I), các anh còn nhân cách hoá những thứ giết người như rượu (do Natti đóng vai), thuốc phiện (khách mời Freddie Gibbs thủ vai) và HIV (do Kno đảm nhiệm).
Đỉnh hơn là các anh còn rap về cơn nghiện trong bài My Habbit (I Haven’t Changed) chỉ tội cơn nghiện này chính là âm nhạc qua phần lời cực thông minh:
“Relapse itch hit, I’m scratching like deejays
Tracks in my veins show I’m fiendin’ for replays
You say free bass? I’ll be right there
I like mine with a nice cut and light snare”
Cách chơi chữ đỉnh không tưởng như "tracks in my veins", "replays", "free bass", "nice cut", v..v...
Đến album mới nhất Rose Azura Njano - nghĩa là Red Blue Yellow được hình tượng hoá như một bảng màu vẽ. Khi bạn trộn tất cả các màu với nhau, nó sẽ trở thành màu đen, và như CL giải thích, nó ám chỉ nhạc của người da đen vì nó là sự tổng hợp của tất cả các thể loại âm nhạc của người Mỹ, từ jazz, blues, gospel đến rap. Vì vậy qua Rose Azura Njano, CL kể về một cô gái da màu tên Rose - biểu tượng của nhạc người da đen trong một xã hội vẫn còn phân biệt màu da.
Vầng, các anh *beep* *beep* có đầu óc suy nghĩ sâu sắc kinh khủng. Mọi từ các anh rap đều đa nghĩa vô cùng, ngoại trừ cái tên CunninLynguists.
Trong nghiên cứu của Matt Daniels về các nghệ sĩ hip hop "hoạt ngôn" nhất quả đất, CL đứng ngay thứ 5 với 5.971 từ khác nhau (trong 35.000 từ đầu tiên được dùng trong các album và mixtape), đứng trên cả Wu-Tang Clan, Outkast, Nas, 2pac và thậm chí cả ... Shakespeare.
Bản nghiên cứu này dựa trên 35.000 từ đầu tiên trong các bài rap của mỗi nghệ sĩ trong album hay mixtape của họ. Mỗi từ khác nhau sẽ được tính là một từ mới (mặc dù điểm yếu của kiểu thống kê này là nó tính các từ như pimp, pimps, pimping là những từ khác nhau).
Dù vậy kết quả của CL trên bảng xếp hạng này vẫn thật sự ấn tượng, cho thấy tài năng về ngôn ngữ thượng thừa của các anh.
Nếu bạn chưa từng nghe hội này, xin cảnh báo là có khả năng gây nghiện. Xin mời nếm thử "Nothing to give".
Hẹn gặp lại
Kunt