J. Ivy (tên thật là James Ivy) là một nhà thơ thực sự.
Mọi người đều biết lời của nhạc hip hop đều phải có vần và được nghệ sĩ trình diễn với nhịp điệu. Vì vậy lời hip hop giống như một bài thơ. Thế nhưng trong "Never Let Me Down" của Kanye West với sự tham gia của Jay-Z và J. Ivy thì khi nghe đến đoạn của J. Ivy mới thấy nó khác rất nhiều.
Đầu tiên phải nói bài "Never Let Me Down" là một trong những bài hay nhất của Kanye West với phần hook giai điệu cực kỳ catchy do Tracie Spencer hát. Cả bài hát nói đến về việc mỗi rapper nhìn nhận thực sự chân thành với sự việc và về bản thân để không làm thất vọng với một ai đó. Vì vậy đến phần của mình (đoạn 3), J. Ivy đã đưa ra một trong những thông điệp mạnh mẽ nhất về việc chân thành với Chúa (hoặc nhân loại nếu bạn không phải là người theo đạo). Phần flow (nhịp điệu câu rap) của J. Ivy không hẳn theo sát nhịp beat của bài rap, chính vì vậy nghe nó giống như một lời giảng đạo hay khuyên răn với con người. Phần nội dung thì sử dụng những từ lạ ít có trong nhạc rap. Các từ ngữ này đa nghĩa vừa có tính ẩn dụ, vừa có tính hình tượng.
Bây giờ tôi sẽ thử phân tích cách gieo vần và các từ lạ mang hoặc mang tính đa nghĩa và ẩn dụ. Trước khi phân tích, thử lấy một ví dụ về cách gieo vần đa âm trong nhạc Rap nhé. Theo cách đó thì không chỉ âm cuối của một câu được rhyme trong câu tiếp theo, mà cả nhiều âm trong câu này sẽ vần với nhiều âm tương ứng ở câu khác, hoặc tự vần với nhau trong một câu. Chẳng hạn, ý tưởng của tôi như vầy:
Một, Hai
rồi Ba, Bốn
Câu Rhyme như vậy sẽ là:
Một, Hai/ Hột, Dài
rồi Ba, Bốn/ Cà, Thốn
Và khi lấp đầy các chứ khác vào:
abala Một, umbala Hai
abadi Hột, umbidi Dài
xịch cà đùng Ba, xích cà que Bốn
Xịch ba la Cà, xích cà cua Thốn
Thế nhé, bây giờ thử sắp xếp lại câu chữ của J. Ivy một chút:
We are all here for a reason on a particular path/
You don't need a CURRICULUM to know that you're apart of the MATH/
Cats think I'm delirious but I'm so damn SERIOUS/
That's why I expose my soul to the GLOBE; the WORLD
I'm tryin' to make it better for these little boys and GIRLS/
(câu này siêu hay vì chữ Globe nối từ chữ Soul sang chữ World, rồi sau đấy anh ấy phải bending word để chữ GIRLS vần với WORLD)
I'm not just another individual/
My spirit is a part of THIS that's why it's SPIRITUAL/
But I get my hymns from HIM/ so it's not me it's HE that's lyrical/
I'm not a MIRACLE/ I'm a HEAVEN SENT INSTRUMENT
My rhythmatic REGIMENT navigates MELODIC notes for your SOUL and your mental/
That's why I'm INSTRUMENTAL/ vibration is WHAT I'M INTO
(and-your-mental là một chuỗi từ chỉ để vần với instrumental)
Yeah I need my loot by rent day/
But that ain't what gives me the heart of Kunta KINTE/
I'm tryin' to give us us free like SINKE/
I can't stop/ that's why I'm HOT
DetermiNATION, dediCATION, motiVATION/ I'm talking to you of my many inspiRATIONS/
When I say I can't let you or self down
(câu này chắc hơi bí nên dùng TION cho dễ, thường các rapper bí là hay dùng -TION, hoặc -ING, hoặc -LY cho dễ tạo thành vần)
Các bạn có thể thấy giống như các rapper khác, J. Ivy cũng gieo vần trong cùng một câu và/hoặc các câu khác nhau cho một từ hoặc cụm từ hoặc thậm chí chỉ một âm cho một từ đa âm tiết. Hơn thế, cách dùng từ của anh rất linh hoạt và giàu hình ảnh ẩn dụ lẫn hoán dụ. Để thể hiện mình là sứ giả của đấng tối cao truyền đạt những điều tốt đẹp hơn với đời và nhân loại, anh tự nhận không phải anh, mà là Chúa (“he”); đã mang theo những lời khuyên (“lyrical”), sự xuất hiện của anh không phải là một phép màu nhiệm (“miracle”); anh chỉ là phương tiện (“heaven sent instrument”), sử dụng chuỗi nhịp điệu ("rythmatic regiment") truyền đạt qua những nốt nhạc (“melodic notes”), bài ca (“hymns”). Anh còn nhấn mạnh rằng, khi những ca từ này được nhận ra ("words' found"), mọi người cần biết đó là những lời từ chúa (god’s penmanship), được viết bằng thứ tình yêu ngôn ngữ (“language called love”) như trong đoạn sau:
If I were on the highest cliff/ on the highest RIFF/
And if you slipped-off-the-side and CLINCHED-ON-TO-YOUR-LIFE in my GRIP/ I would never ever let you down/
And when these words are FOUND/
Let it be known that God's PENMANSHIP has been SIGNED with a language called LOVE/
Sau đó là một loạt những hình ảnh dùng những từ cụ thể đem so/vần với những ý hoán dụ để tạo ra một câu nói nửa chân thực nửa tưởng tượng, mà mang hàm ý sau xa như: Kẻ điếc cảm nhận được Hơi thở của tôi; Kẻ mù loà nghe được Lời ca của tôi và giống như họ, tôi cũng mơ những màu sắc và vần thơ. Mỗi khi tôi mở lòng, trái tim và lời nói, đó là khi chúa đang chạm tới từng người. . Đoạn lên giọng này sang sảng kết lại phần hùng biện của J.Ivy:
That's why my breath is felt by the DEAF/
And while my words are HEARD and confined to the ears of the blind/
I too dream in colors and in RHYME/
So I guess I'm one of a KIND/ in a full house/
Cause whenever I open my HEART, my SOUL or my MOUTH/
A TOUCH of GOD / reigns / OUT;
Hãy xem ngay cả khi J Ivy đọc không cần nhạc, nó cùng lôi cuốn và truyền cảm đến nhường nào.
Tôi không phải là người theo đạo, và nếu bạn cũng vậy, thì bạn có thể hiểu những lời này J. Ivy muốn nói với loài người sự chân thành chính là cái gốc để không làm cho người khác phải thất vọng. Từ khi John Lennon bắt đầu hát "Dont let me down", đã có quá nhiều cách để diễn đạt việc không làm người khác phiền lòng, nhưng cách của J. Ivy vẫn thật là độc đáo khi bày tỏ sự chân thành của mình (okay nếu như không tin anh thì nó là từ Chúa đấy), để hòa nhịp giữa trái tim, tinh thần và cái miệng của anh, đem lại sự bình tâm cho những người khác.
Hẹn gặp lại.
Kunt