Truyền thuyết kể lại rằng, khi cánh phóng viên hỏi Jimi Hendrix rằng là cây guitar giỏi nhất thế giới thì cảm giác như thế nào. Jimi chỉ trả lời ngắn gọn: “Đi mà hỏi Rory Gallagher ấy”.

Không rõ truyền thuyết này đúng đến đâu (mặc dù rất nhiều anh em cầm thủ lẫy lừng đều kể lại tương tự), nhưng để trở thành một tay guitar huyền thoại và được kính nể bởi những đồng nghiệp giỏi nhất cùng thời đi lên từ thành phố nhỏ phía nam của Ireland, hẳn là một quãng đường dài hơn đáng kể so với những người đồng nghiệp từ London hay Manchester thời đầu thập niên 60s, những người có xuất phát điểm gần với đích đến “toàn cầu” hơn chính họ nhận ra.
Quả là một sự thiếu may mắn cho thế giới khi trong hơn 20 năm hành trình ròng rã của anh, Rory Gallagher không để lại quá nhiều studio album. Nhưng bù lại, nhứng gì tinh túy nhất trong âm nhạc và âm thanh của Rory vẫn được ghi lại gần như trọn vẹn trong các album live của anh lẫn của nhóm Taste với một sự truyền cảm mãnh liệt trong không khí biểu diễn. Không ngạc nhiên khi số đĩa bán được của Rory lên đến hơn 30 triệu, và những ký ức vẹn nguyên của mọi người về những buổi biểu diễn cứ ra là hết sạch vé có lẽ là minh chứng cho điều đó.
Với cá nhân tui, tiếng đàn của Rory Gallagher không ‘blues’ lắm. Thật vậy, tui không thấy có sự ai oán lẫn những tiếng thở dài nhọc nhằn, mà thay vào đó là rất nhiều năng lượng lẫn tính cách của chính Rory. Tiếng đàn của Rory xem ra không có nhiều âm sắc trầm buồn và rên rỉ, mà thay vào đó là tiếng đàn nặng, uy lực văng vẳng cả tiếng chạm dây đàn tinh tế. Những tiếng ngân, tiếng rung ở biên độ rộng, và tiếng scream của guitar blues vẫn còn đó, nhưng nó đã chuyển mình trở thành nguồn năng lượng kéo người nghe vào âm nhạc của anh, chứ không còn chỉ là sự lắng nghe và đồng cảm. Tui cho là phần Rock trong nhạc của Rory chiếm còn nhiều hơn phần blues.
"Born Under A Bad Sign" theo lối diễn giải rất rock n roll của Rory
Và tất nhiên, ở vị trí trung tâm trong âm thanh “huyền thoại” của Rory Gallagher chính là cây Fender đời ’61 của anh, cây đàn điện hầu như là duy nhất Rory dùng trong suốt sự nghiệp của mình. Cây Fender đó đã trở thành báu vật huyền thoại đến mức bất kỳ ai yêu guitar đều có thể nhận ra nó tức thì, và với cá nhân Rory Gallagher thì cây đàn còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh với chính anh nữa.
Nói đến đây, thì rất nhiều tay guitar đồng nghiệp trên thế giới, với một chút ganh tỵ không nhỏ, đều phải lắc đầu rằng Rory Gallagher hẳn là dính phải bùa yêu của cây đàn rồi.
Cũng đặc biệt đấy, bởi ngày Rory Gallagher quyết định mua cho mình một cây guitar Fender Stratocaster để tạo ra những âm thanh giống như những thần tượng nhạc Blues từ nước Mỹ của anh, cây Fender mà Rory có được chính ra là cây Fender Stratocaster đầu tiên có mặt ở Ireland(!!) Lý ra còn mướt Rory mới được động tới một cây Strats, bởi cây đàn này vốn được người tiền bối Jim Connolly (thành viên của nhóm The Irish Showband) đặt mua, mà chỉ vì nó có màu sunburst chứ không phải màu đỏ như ảnh muốn nên ảnh không lấy. Giờ coi như đã là cây đàn second hand, cây Fender vẫn tốn của Rory 100 bảng và phải mất đến 6 năm anh mới trả đủ,
Chúng ta đang nói chuyện về thời điểm năm 1963, khi Beatles đã bắt đầu chinh phục thế giới từ nước Anh láng giếng. Người dân Ireland lúc đó thì mới bắt đầu nếm trải quãng thời gian đen tối hục hặc kéo dài suốt gần 4 thập kỷ với người anh em bị chia cắt "Bắc Ai len" của họ. Và mặc dù ở khá xa trung tâm của cuộc xung đột “The Troubles” tại Belfast, có lẽ sự thiếu thốn và tình hình bất ổn cũng như tính cách “cóc cần” của người dân Ireland đã ăn sâu vào máu những nghệ sĩ xứ này, mà rồi bên cạnh Rory, những Thin Lizzy, hay U2 đều lần lượt đem đến cho thế giới một thứ âm nhạc sâu sắc và gây tò mò hơn cái vẻ ngoài tưởng như đơn giản và thẳng thắn trong âm nhạc của họ.
Ở chỗ của Rory (thành phố nhỏ tên là Cork, phía nam Cộng Hòa Ireland) thậm chí còn chả có ai có thể dạy cơ bản cho anh. Gần nhà anh thì có một ông bán kem có một cây guitar Hawaii, Rory nhờ ổng lên dây đàn. Còn đâu anh học theo thế tay từ hình chụp của mấy tay guitar nổi tiếng mà anh cóp nhặt được.
Rory trong studio không thể nhiệt như này
Vậy xin được tản mạn về 5 thứ không liên quan góp phần tạo nên âm thanh “huyền thoại” của Rory Gallagher trong ngày kỷ niệm ngày mất của một huyền thoại (14/6/1995). Là thiệt hay hoang đường, xin được để dành ở một diễn đàn khác có thể thỉnh giáo các độc giả.
1. Cục phơ Trebles Booster
Thứ có đóng góp quan trọng nhất đối với âm thanh của Rory Gallagher trên sân khấu, thứ âm thanh mà đến Brian May của Queen cũng phải thừa nhận là đã mang nợ từ Rory, là nhờ cục phơ Treble Booster (nói đến đây bỗng thấy tiếng đàn của Brian May giống Rory Gallagher kỳ lạ). Có lẽ nhiều người cũng để ý, Rory Gallagher hầu như không có phơ đạp chân nào khi biểu diễn. vì với Rory, phơ đặt dưới chân khá là vướng cho anh di chuyển. Anh đâm ra ít chuyển tiếng bằng phơ trong khi chơi
Thời tui còn mày mò mua mấy cây guitar và amp rẻ tiền, chú bán đàn thường dặn tui giảm hết cỡ tầng trung của cây đàn vì amp đểu thì thường sẽ bị "hú". Tiếng đàn thời đó thường nặng phần âm cao và trầm, rất hợp để cho mấy cậu trẻ như tui chơi metal pằng pằng, nhưng nghe sao tiếng đàn cứ lành lạnh.
Ấy là vì tui chưa biết tới chiêu xài phơ Treble Boosters giúp đẩy mức âm guitar tầng trung lên và phần nào đó giúp nén bớt tầng thấp. Tiếng đàn vốn trong trẻo của cây Strats nay bỗng trở nên mạnh mẽ đầy nội lực với âm thanh mập mạp mà hoàn toàn không bị chói, trong khi những tiếng rên rỉ ở tầm thấp đều đã được làm sạch. Cách chơi này sau cũng ảnh hưởng tới rất nhiều tay guitar chơi Fender Stratocaster mà vẫn chơi nặng được như Janick Gers (Iron maiden), hay Glenn Tipton (Judas Priest). Tiếng đàn của họ đều có đồ dày, ấm và âm thanh mập thô. Còn một người nữa cũng học theo Rory xài cục Treble Booster mà ai-cũng-biết-tiếng-đàn-ấy: Brian May.
Tiếng guitar nghe là nhận ra liền của Rory Gallagher
Thế, phần còn lại trong âm thanh của Rory đều được tạo ra từ cây đàn, và độc chiêu nhất hẳn là cách tạo ra tiếng Wah Wah bằng núm volume của Rory. Rory đã tìm cách đấu lại mấy núm vặn trên cây Strats của ảnh để chỉ còn một núm tone và một núm volume (bỏ núm giữa). ngoéo cái ngón tay xuống nút tone là Rory Gallagher có thể tạo ra tiếng wah wah. Nói thì dễ, ai đã từng chơi cây Strats đều biết điều này toát ra nhiều mồ hôi hơn mình tưởng.
2. Mồ Hôi
Đấy, nhắc đến mồ hôi, đó cũng là thứ ngày này qua ngày khác bồi đắp nên cái âm thanh của cây Fender ’61. Đồ rằng đó là do thứ mồ hôi đặc trưng của gia đình nhà Gallagher, người anh Dónal đã từng cố giải thích rằng mồ hôi nhà họ có nhiều acid hơn bình thường, và nó trở thành một kiểu dung môi làm tan dần lớp sơn trên cây Strats.
Mấy anh này rõ là đánh giá thấp những người đến từ miền nhiệt đới như chúng ta, trừ việc chúng ta không có cây Strats nào để chơi trong suốt 20 năm, nhằm chứng tỏ mồ hôi ai xịn hơn. Cái chính là trong suốt hơn 20 năm chơi mỗi cây Strats đó, Rory cũng chẳng thèm tân trang lại “tình yêu” của mình, cũng bởi anh cho rằng việc thớt đàn thấm ngần ấy mồ hôi và chất ẩm cũng giúp tạo ra âm thanh đặc trưng của nó. Thậm chí, đôi lần pickup của anh còn chịu không nổi thời gian khắc nghiệt đã bị gãy ra làm đôi, Rory vô cùng lo lằng không biết lấy gì thay nhưng rồi lắp pickup mới vào, nhờ thớt đàn thần thánh đó mà âm thanh không hề bị thay đổi.
Rory Gallagher nhiều mồ hôi đến mức màu xanh của quần jeans còn dính vào sau lưng đàn
Rory thì tin rằng càng ít sơn trên đàn càng tốt, vì gỗ có thể “thở” được tốt hơn. Túm lại là cây đàn hay được đi cùng người chơi giỏi thì nói gì thấy cũng hợp lý á.
3. Kẻ trộm không rõ danh tánh
Thần thánh không kém vụ mồ hôi, mặc dù ít người để ý hơn, là lần cây guitar của Rory Gallagher bị thấm nước do bị kẻ trộm vứt ở dưới mương. Mặc dù giới khoa học không đề cao ý tưởng mang đàn của bạn để dưới mương vài ngày cho tiếng hay hơn, thì vụ án cây đàn của Rory Gallagher bị ăn trộm vẫn luôn là một bí ẩn không nhỏ. Đúng vậy, Rory Gallagher bị trộm lấy mất cây guitar yêu quý vào năm 1966.
Có nhiều phân tích được đưa ra xung quanh vụ trộm hơn là để ý đến việc cây đàn thực ra bị bong tróc thê thảm do bị vứt dưới mương. Nào là có thể thời đó đâu có mấy cây Strats ở Ireland đâu, nên bọn trộm không thể bán được, nào là Rory tài trí kịp đưa hình ảnh cây đàn cho chương trình TV “hình sự” thời đó khiến bọn trộm không dám ló mặt ra.
Túm lại thì Rory Gallagher lấy lại được “tình yêu” sau 2 tuần. Và nhớ là cây đàn bắt đầu bong tróc từ đây.
Còn người đời sau mới có sấm mà rằng: mực phải phơi một nắng, đàn phải ướt một đêm.
4. Ngón tay út bàn tay trái
Với những người chơi Blues quen thuộc, có lẽ ba ngón trỏ, giữa, nhẫn là những ngón thường được sử dụng hơn cả bởi những nốt thường gặp trên scale của nhạc Blues. Thậm chí với nhiều người chơi với gốc Blues, họ có thể tự tin nói rằng họ còn chả cần ngón út (thưa Tommi Iommi, Carlos Santana?).
Không lấy đó làm điểm nhấn, Rory Gallagher thì ngược lại. Vốn có một ngón tay út bên tay trái khỏe hơn thường, Rory sử dụng ngón út thường xuyên trong cách chơi của mình, và với anh điều đó thật đặc biệt vì mỗi khi chạy từ dây dưới lên trên trong scale của Blues, Rory thường xuyên có thể thò tay ngoắc thêm một vài nốt nữa. Các nốt solo của Rory, vì vậy, đâm ra thường hay có những nốt lạ thêm thắt vào những nốt truyền thống của Blues.
Rory Gallagher như kiểu có nhiều ngón tay hơn người thường
5. Giọng hát của Rory
Vốn là fan của những Chuck Berry hay Buddy Holly từ nhỏ, Rory Gallagher ưa lối biểu diễn vừa hát vừa chơi đàn. Mặc dù với tui cách hát của Rory không hề tự sự như những vị tiền bối kia, cái sự hát của anh nó thật vừa đủ để bổ trợ cho tiếng đàn. Có thể nhận thấy những khan giả đến xem Rory Gallagher không quá quan tâm anh đang “hát về điều gì”, mà để tận hưởng cái không khí với màu sắc âm nhạc mà Rory đem lại.
Giá như được một lần đứng trong không khí này
Cũng phải thôi, vì với một người có xuất thân từ tầng lớp bình dân thành thị, Rory không nhất thiết phải đem đến cái “cảm” của những người hát lên để chia sẻ như kiểu Blues truyền thống. Ngược lại, Rory giống như người “chuyển hóa” thứ âm nhạc đó thành một cái gì đó tươi sáng, cuốn hút, và nhiều ý tưởng hơn.
Cũng vì vậy, tui không nghĩ “đẹp” là một từ có thể dùng để mô tả nhạc Blues, nhưng nó hoàn toàn có thể tả được âm nhạc mà Rory Gallagher chơi.

Tui rất kết khi Rory Gallagher chia sẻ rằng, anh nghe Blues bất cứ khi nào anh thấy thiêu thiếu cái gì đó, dù chính anh cũng không biết đó là cái gì. Thế, mỗi khi tui thấy thiếu tí sức sống trong ngày, thì tui nghe nhạc của anh. Vậy được không?
R.I.P. (14/6/1995)
Kai