Năm 2010 đánh dấu sự xuất hiện của B.o.B trong làng nhạc hip hop với album đầu tay B.o.B Presents: The Adventures Of Bobby Ray.
Đây là thời điểm gây tranh cãi trong làng nhạc hip hop với các biến chuyển và thay đổi từ giữa những năm thập niên 2000s đến 2010s. Tôi tạm liệt kê ra ba (3) yếu tố chính:
1. Thành công của nửa đầu những năm 2000: đánh dấu một loạt mốc đỉnh cao của các nghệ sĩ như OutKast (Stankonia, Speakerboxxx / The Love Below), Eminem (Marshall Mathers LP, The Eminem Show), Nas (Stillmatic, Street’s Disciple), Jay Z (The Blueprint, The Black Album) cùng với sự thành công của một số nghệ sĩ underground như Talib Kweli, Royce Da 5’ 9” (ấy là khi anh vẫn còn rap ra hồn), Mos Def, CunninLynguists, hay Tech N9ne. Nhìn chung thời đó những gì được xếp hạng trên top đều có thể nghe lọt tai, nhưng vô hình trung nó tạo ra "thước đo" cho hip hop, và khán giả bị "spoiled" bởi sự thừa mứa chất lượng.
2. Dấu hiệu thoái trào bắt đầu từ nửa sau những năm 2000s: ngoại trừ những nghệ sĩ như Kanye West, The Roots, hay Gnarls Barkley có những đĩa nhạc cực chất với điểm chung là nhạc của họ có sự pha trộn với các thể loại nhạc như soul, funk, thì nhìn lại là một sự đi xuống về chất lượng của nhạc hip hop mainstream. Mặc cho mấy nghệ sĩ underground như Talib Kweli, Mos Def, Wu Tang Clan vẫn tiếp tục thi thoảng cho ra những sản phẩm âm nhạc chất lượng, thì Eminem lại chật vật với thứ nhạc poppy, cố hát mấy câu điệp khúc dù giọng anh nghe kinh khủng, lời lẽ thiếu tính đa nghĩa thậm chí còn vô nghĩa trong Encore và Relapse; Jay Z và Nas thì không tệ thế nhưng cũng chỉ vớt vát được với 1-2 dự án âm nhạc đáng quan tâm; 50 Cent thì tụt hẳn xuống đáy sau khi ở đỉnh cao qua hai đĩa nhạc đầu tay, do nghịch ngu đi so đo với Kanye West.
Lúc này đây chính là điểm khởi đầu của sự phát triển của vài xu thế mới (bị bắt buộc), nhưng rất tiếc, chỉ làm nhạc hip hop chỉ trở nên tệ hơn.
Đầu tiên là sự phổ biến hơn của auto-tune, thứ âm thanh phải nói là đáng ghét nhất mọi thời đại đối với cá nhân tôi. Bình thường nghe mấy ca sĩ dùng auto-tune đã khó chịu rồi, thế nhưng đến rapper còn sử dụng thì tôi thực sự không hiểu để làm gì khi các anh chị đấy có phải hát đúng nốt nhạc đâu, khi việc chính là làm sao đọc mấy đoạn lời diễn cảm nhất có thể. Thế nên tôi mới không khoái lắm nhạc của Lil Wayne khi anh auto-tune dù lời của anh có cách chơi chữ rất hay (tôi nghĩ anh nên photoshop mặt thì hơn) (Nói thật là tôi chỉ thích cách dùng auto-tune của Kanye West - chắc do tôi là fanboy??!?)
Tiếp theo là thể loại trap music bắt đầu lên ngôi để làm bệ phóng cho mumble rap sau này. Từ trap music được bắt nguồn từ album Trap Musik của T.I. khi trước đó mọi người chỉ gọi nó là trap. Đặc điểm của trap music đầu tiên là tiếng trống bass dầy mạnh, và quan trọng nhất là tiếng hi-hats (kêu “tạch tạch tạch”) trong bộ trống gõ giữ nhịp được lập trình sẵn với móc kép hoặc chùm 3 hoặc đôi lúc nhanh hơn cả khả năng các drummer có thể diễn live. Do vậy beat của trap music thường được tạo ra hoàn toàn từ trên máy Roland TR-808. Các tiếng synth sau đó được thêm vào cho có màu sắc. Trap music được phổ cập khắp nơi, trong cả nhạc pop, r&b và EDM.
3. Xu thế "ăn hại" mumble rap": phát triển lên từ những năm thập niên 2010s trên nền trap music càng làm bức tranh về hip hop trở nên tệ hơn. Các mumble rapper chỉ có đa phần một kiểu rap lặp từ “từm tưm tưm / từm tưm tưm” (ví dụ: ver-sa-ce / ver-sa-ce / ver-sa-ce) nhanh nhanh theo nhịp chùm 3 ở điệp khúc rồi sau đó là mấy đoạn verse nhịp điệu nhát gừng, nội dung và gieo vần đơn giản với cách phát âm lúng búng trong mồm. Trong mấy bài mumble rap mà tôi nghe thì chỉ thích mỗi Panda của Desiigner hay một số bài của Future còn thì tôi không quan tâm lắm. Nếu để làm nhạc party thì cũng được, nhưng để nghe cho ngấm thì rất “hại sức khoẻ”. Đấy là chưa kể một số bản rap với trap music + mumble rap + auto-tune nữa thì vô địch về độ chán.
Thế nên lúc album B.o.B Presents: The Adventures Of Bobby Ray ra đời vào năm 2010, len lỏi giữa hai giai đoạn ở trên, mới nổi lên như viên ngọc sáng trong giới hip hop.
Gọi nhạc của B.o.B là hip hop cũng không hẳn. Album đầu tay này của anh thể hiện sự đa dạng của các thể loại hip hop, funk, pop, rock. Với khả năng chơi nhạc tốt gồm piano và guitar, B.o.B hát cũng rất hay. Do vậy album này là tổng hợp của rapper B.o.B và nghệ danh khác của anh - Bobby Ray để đưa người nghe trải nghiệm đúng nghĩa “chuyến phiêu lưu” thính giác ở các loại nhạc khác nhau, thể hiện sự đa tài của tay rapper này.
Mở đầu đĩa là Don’t Let Me Fall âm hưởng pha với chút rock bắt đầu bằng câu riff piano ảo diệu. Ngay bài đầu này B.o.B đã thể hiện giọng hát tình cảm và khả năng rap mượt mà “they say what goes up, must come down but don’t let me fall”. Đúng với tinh thần nhạc hip hop, ở ngay bài đầu anh đã khẳng định vị thế của mình:
“It was easy to see I was made for this
From the whom all the way To the grave I spit Just to show all you niggas What greatness is, yeah I'm talkin' very lucid Like makin' movies To picture my life, boy You need a higher resolution I used to cut class in the day Then run away at night But now I'm ruler of the upper class And I don't even write ”
Các vị khách mời trong đĩa này chiếm số lượng khá lớn, quá nửa album, tuy nhiên đa phần sự góp mặt của họ không quá lấn át B.o.B.
Trong “Nothin’ On You”, giọng ca cao vút của Bruno Mars trong đoạn hook cực kỳ catchy chỉ làm sự tương phản giữa pop của Bruno và hip hop của B.o.B trong cùng một bài được rõ ràng hơn nhưng vẫn được gắn kết rõ ràng.
Trong “Past My Shades”, B.o.B không ngại mời người bạn Lupe Fiasco - một trong những rapper underground giỏi nhất. Với B.o.B, anh chấp nhận nếu mọi người không nhìn ra một nghệ sĩ trong anh hơn chỉ là đơn thuần một rapper vì mọi thứ về con người anh đều được anh gửi gắm trong phần nhạc và lời “If it's a song with a rhyme or a verse with a line/ Then you understand in my mind”. Lupe thì đỉnh lắm, anh bộc lộ nỗi khổ của việc hãng đĩa yêu cầu anh phải viết lời đơn giản dễ hiểu hơn cho phù hợp với thị hiếu đám đông (điều quá khó khăn cho cái thời kỳ lời nhạc bị đẩy xuống vị trí ưu tiên cuối cùng) “trying to dissuade my thoughts / I'm a slave to myself and disobeyed my boss”.
Trong "Airplanes", đó lại là một sự kết hợp tuyệt vời khi có ai ngờ ca sĩ Hayley Williams của nhóm Paramore góp giọng quá hợp với B.o.B trong một bài nội dung giả tưởng rất sáng tạo. Ngỡ tưởng bài hát không thể xuất sắc hơn thì trong bản remix với sự tham gia của Eminem, sau các sản phẩm âm nhạc solo kém chất lượng, tay rapper da trắng có đủ sự hưng phấn từ ý tưởng sáng tạo của bản gốc bài Airplanes để sáng tác ra phần verse dù ngắn nhưng có phần lấn át chính B.o.B trong Airplanes, Pt. II.
Những bản feature khách mời khác như The Kids với sự góp mặt của cô ca sĩ nhạc r&b thần sầu và xinh đẹp Janelle Monae hay 5th Dimension với Ricco Barrino thì đều khá là đồng đều về tỷ lệ góp giọng. Riêng bài 5th Dimension là quả phô trương khả năng tạo ra cấu trúc gieo vần phức tạp mà anh được mọi người ví như huyền thoại Andre 3000 của nhóm OutKast:
“Girl, I’m eons and eons beyond these peons / Another human like me, there will never be one / The planet that I’m from I can’t even speak on / The stars is what I sleep on, the moon I put my feet on / The way my aura glows you swear I’m made of neon / Cooler than the Freon that’s in your Dodge Neon / They see the future’s now, to me it hasn’t begun / Stay tuned to me and there will never be a rerun.”
Một trong những bài solo hiếm hoi và cũng là bài duy nhất trong đĩa mà B.o.B không rap là "Ghost In The Machine". Đây cũng là bài yêu thích nhất của tôi với phần production và cách hát của anh vô cùng tình cảm. Cái câu “so I grab my bags and go” nghe phiêu như cái cảm xúc muốn vứt bỏ mọi thứ ở thế giới này để tìm vùng đất mới, và lời kết “there’s nothin’ worse than feelin’ like a ghost” giọng B.o.B nghe lạc hẳn đi, buồn dã man.
Sự tươi mới trong nhạc của B.o.B còn chính là cách anh sử dụng các nhạc cụ "sống" thay cho đàn điện tử để tạo nên beat cho nhạc của mình, điều cũng hiếm gặp trong nhạc hip hop. Cái mộc mạc trong chất nhạc của anh và sự chân thành trong lời rap và hát nghe nó dễ chịu hơn rất nhiều so với một đĩa rap bất kỳ ở thời kỳ đó. Có lẽ lúc đó B.o.B chưa quá nổi tiếng nên anh chưa bị sức ép nhiều để vượt qua cái bóng của bản thân. Vì vậy những đĩa sau của anh có phần hơi thương mại và cũng nhạt hơn. Bản thân chính sự đa dạng thể loại nhạc của B.o.B cũng là thách thức cho anh ở những dự án âm nhạc sau đó vì sự thiếu đồng nhất giữa các bài dễ dẫn đến các album sẽ nghe giống một mixtape hơn. Dù sao thì tôi nghĩ phần nhiều do thiếu đi cái mộc mạc của album đầu tay khiến cho nhạc B.o.B không tránh khỏi việc đi xuống trong chất lượng. Mặc dù vậy album này vẫn là điểm sáng và luồng gió mới tới nhạc hip hop trước khi sự xâm lăng của mumble rap trên các bảng xếp hạng sau đó.
Peace \m/
P/S: may thay, giữa những thoái trào mà nhạc mumble rap gây ra với hip hop trong những năm gần đây, vẫn có những “anh hùng” mới như Kendrick Lamar, J. Cole, Childish Gambino, Pusha T hay Big KRIT cứu vớt và mang lại niềm tin cho các fan.
Kunt