Trong số các nam ca sĩ công khai giới tính thật của mình, ngoài cậu Todrick Hall đa tài nhưng ít người biết, còn có Michael Hadreas với nghệ danh Perfume Genius mà tôi rất thích nghe. Khác với kiểu nhạc Pop pha Hip Hop, Dance và Electronic của Todrick, âm nhạc Art Pop / Baroque Pop của Michael nghe chậm rãi, não nề ỉ ôi hơn rất nhiều. Thế mà đối lập với kiểu nhạc đó cùng giọng hát mong manh dễ vỡ như chỉ chực để khóc oà của Michael lại là phần lời bài hát đầy ám ảnh. Các câu chuyện mà anh kể đa hình đa dạng, dựa trên các nhân vật có thật ngoài đời, phản ánh lại chính cuộc đời anh.
Những người như ông thày giáo Peterson và xã hội
Ở đĩa đầu tay Learning (2010), qua âm nhạc giản lược chỉ có piano và giọng hát, trong bài “Mr. Peterson”, Michael khắc hoạ hình ảnh của cậu học sinh phải thoả mãn ham muốn của ông thầy, đổi lại cậu được ông cho chơi thứ chất kích thích sau đó:
“My work came back from class
With notes attached
Of a place and time
Or how my body kept him up at night
He let me smoke weed in his truck
If I could convince him I loved him enough
Enough, enough, enough, enough, enough, enough”
Nhận được lá thư dâm dục của ông thày ghi lại địa điểm hẹn gặp, cậu học trò tìm đến chiếc xe tải của ông. Được tha hồ hút hít, nhưng cậu phải cho ông thấy cậu “yêu” ông ta như thế nào. Michael đưa những hình ảnh thô ráp này lên nhạc khéo léo ở chỗ, chỉ riêng việc anh hát đi hát lại “enough” đã nghe giống như một lời van xin của cậu học sinh đang bị gã thầy cưỡng ép. Nhưng cậu thiếu niên ngây thơ đó không thể kháng cự.
“When I was sixteen
He jumped off a building
Mister Peterson
I know you were ready to go
I hope there’s room for you up above
Or down below”
Ở cuối bài, kết cục câu chuyện là cái chết của ông Peterson. Ông nhảy lầu tự tử, để lại cậu học sinh băn khoăn một điều ông ta sẽ lên thiên đàng hay bị đày xuống địa ngục. Và như có người phát hiện ra là đoạn “down below” được Michael hát cao lên, ngược với “up above” trước đó, hàm ý khẳng định tội ác của ông ta. Lời bài hát vẻn vẹn chỉ có mấy dòng là vậy, nhưng qua giọng hát của anh, nó khắc hoạ chân thực những khung hình tàn độc.
Trong bài “Queen” ở đĩa Too Bright (2014), chỉ với đúng hai dòng: “No family is safe / When I sashay”, Michael xỉa xói lại chính xã hội về một định kiến gia đình chuẩn mực được tạo nên bởi hai giới. Và rằng đừng hòng “gia đình nào có thể an toàn” mỗi khi anh “đi lại ưỡn ẹo” ngoài đường. Những cặp đôi đồng giới như Michael và bạn trai của anh bị nhìn nhận là nhân tố phá hủy cấu trúc xã hội, phá hủy những gia đình truyền thống.
Lời ca chắt lọc đủ để Michael miêu tả các phản ứng khác nhau của những người xung quanh. Họ muôn hình vạn dạng. Có những người lợi dụng anh như ông thầy giáo, và có nhiều người kỳ thị những kẻ thuộc giới tính thứ ba như Michael trong xã hội.
Nhân vật người mẹ
Khi còn tuổi niên thiếu, bố mẹ của Michael ly dị. Nhưng đó không phải là tất cả những gì tồi tệ đã xảy ra với mẹ anh. Trong bài hát “Dark Parts” của album thứ hai Put Your Back N 2 It (2012), anh kể về tuổi thơ bị lạm dụng tình dục của mẹ anh bởi chính ông ngoại:
“The hands of God were bigger than grandpa's eyes
But still he broke the elastic on your waist
[Hook]
But he'll never break you, baby
But he'll never break you, baby”
Dầu rằng lão ông là một con chiên ngoan đạo khi góc nhìn qua đôi mắt của ông bị che khuất hoàn toàn bởi “bàn tay của Chúa”, nhưng bản chất bên trong ông ta lại là kẻ hành hạ mẹ anh từ thuở nhỏ.
“I will take the dark part
Of your heart into my heart
I will take the dark part
Of your heart into my heart”
Bài hát mà Michael viết mang đầy sự ám ảnh trong cách sử dụng từ ngữ và giai điệu buồn thảm. Không cần phải đi sâu vào chi tiết quá khứ rùng rợn của người mẹ, người nghe nhạc chỉ cần hiểu rằng giờ thì lão ông đó đã chết và Michael là người sẽ chia sẻ những nỗi niềm này của bà. Những gì đen tối trong trái tim bà giờ cũng được anh gánh cùng. Bài hát vì thế chuyển từ âm thanh dồn dập đoạn đầu của câu chuyện quá khứ sang sự lắng đọng của thực tại giữa hai mẹ con, hai con người cùng có một tuổi thơ không trọn vẹn.
Thân xác của Michael Hadreas
Michael Hadreas sử dụng nghệ danh PG khi anh mới bắt đầu làm nhạc đăng trên mạng xã hội MySpace. Yêu thích cuốn tiểu thuyết về kẻ sát nhân hàng loạt chuyên đi bắt cóc các cô gái trẻ về ngâm làm thứ nước hoa thơm khó cưỡng, anh tự đặt nick Perfume Genius cho những sản phẩm nhạc của mình, xong một ngày cái tên đó gắn liền với anh thành nghệ danh cho đến giờ.
Nghệ danh đó giống như một cái vỏ bọc cho Michael, che đậy thân xác mà anh từng căm ghét. Trong bài “My Body” ở đĩa Too Bright (2014), anh chế giễu cơ thể mình, ví nó như “quả đào thối”, “hôi rình” như “con lợn bị banh lòi lục phủ ngũ tạng” giống y những hình ảnh cơ thể lở loét in trên vỏ bao thuốc lá:
“I wear my body like a rotted peach
You can have it if you handle the stink
I'm as open as a gutted pig
On the small of every pack
You'll see a picture of me
Wearing my body”
Thuở nhỏ Michael đã tự ý thức xu thế tính dục của mình. Anh không giấu diếm cảm xúc và giới tính thứ ba ra bên ngoài. Tuổi 12, cử chỉ điệu bộ quá nữ tính của Michael đủ rõ để mọi người xung quanh phải khuyên là anh “không nên” đi đứng hay nói năng nhẹ nhàng như vậy. Bọn trẻ con cùng trường cũng vì thế quay ra trêu chọc và bắt nạt đánh đập anh. Tuổi 17, trong ca khúc “17” ở đĩa Put Your Back N 2 It, lời bài hát là một lá thư tuyệt mệnh của Michael. Trong cái tuổi thanh xuân đáng nhẽ phải đẹp nhất đời người, thì anh lại rơi vào trạng thái trầm cảm nhất. Điều mà xã hội phân biệt đối xử với những người thuộc giới tính thứ ba như anh khiến Michael chuyển sang tự thù ghét chính bản thân mình:
“Take everything away
This gnarled, weird face
This ripe swollen shape
I want blank, I want frozen lake
I want deep space
Tuck the whole thing
In the body of a violin
String it up on a fence
Cover it with semen
I am done, I am done with it”
Anh muốn “cướp đi tất cả”: từ “khuôn mặt kỳ dị” đến “hình dạng không ra người ra ngợm” của bản thân. Anh muốn tự treo người mình lên hàng rào, giống như vụ sát nhân năm 1998 mà nạn nhân Matthew Shepard - một người đồng tính đã bị tra tấn dã man, treo trên hàng rào và bị bỏ mặc cho đến chết.
Không những thế, Michael còn mắc căn bệnh viêm đường ruột hành hạ đau đớn anh thường xuyên. Do đó từ nhỏ anh đã phải dùng đến thuốc an thần. Kết cục là Michael phải bỏ học giữa chừng sau khi có thư doạ giết từ bọn học cùng trường cấp Ba trong khi ban giám hiệu nhà trường nhắm mắt làm ngơ. Tưởng thoát được đám trẻ con chuyên ức hiếp trong trường, ra đường Michael có lần đã phải nhập viện vì bị hội thanh niên khu láng giềng đánh cho nhừ tử.
Không phải là điều quá ngạc nhiên khi mà những bài hát của anh lại chứa đựng những gì đen tối nhất của cuộc đời Michael. Trong những buổi trả lời phỏng vấn, đôi mắt anh lúc nào cũng long lanh như sắp khóc khi kể về cảm xúc của mình về mỗi bài hát.
Người bạn trai Alan Wyffels
“Don't hold back, I want to break free
God is singing through your body
And I'm carried by the sound
Every drum, every single beat
They were born from your body
And I'm carried by the sound
[Chorus]
Oh, ooh, love
They'll never break the shape we take
Oh, ooh
Baby, let all them voices slip away”
Trong bài “Slip Away” ở album No Shape (2017) sau đó, tình yêu dường như đã làm cho Michael bắt đầu chấp nhận sự khác biệt giữa tâm hồn và thể xác mình. Hình ảnh anh vùng vẫy tự giải thoát khỏi những định kiến xã hội để tìm đến tiếng gọi mang anh tới một tình yêu đích thực của đời mình. Không màng tới những lời đàm tếu rèm pha. Chúng không thể nào phá vỡ được tình yêu của Michael với người bạn trai của mình - Alan Wyffels.
Alan và Michael quen nhau qua lời giới thiệu của một người bạn. Tình yêu của họ nảy nở do đồng cảm của hai kẻ từng cai nghiện, cùng chung một tình yêu âm nhạc khi Alan là nghệ sĩ đàn piano cổ điển, và cùng là những người thuộc giới tính thứ ba. Sự xuất hiện của Alan trong cuộc đời của Michael xoa dịu đi nỗi đau tinh thần và cả thể xác gây ra bởi căn bệnh mãn tính của mình. Không những thế, kiến thức âm nhạc bài bản của Alan cũng giúp nhiều cho âm nhạc của Michael. Alan không ngần ngại đưa ra ý kiến phê bình và góp ý cho anh. Và dĩ nhiên Alan cũng là người ủng hộ và hỗ trợ sự nghiệp của anh, là đồng nghiệp của anh trong những lần đi lưu diễn.
Trong bài “Die 4 You” ở No Shape, Michael miêu tả những hình ảnh gợi dục của việc con người ta tìm đến khoái cảm bằng cách giảm khí ô xy lên não, ví nó như tình yêu của anh hết mình giành cho Alan, vì anh có thể “sẵn sàng chết” vì tình yêu đó.
“Limit every second left
Until I'm off balance
Oh, love
I'm there in spirit, ooh
Each and every breath I spend
You are collecting
Oh, love
See it through
I would die for you”
Rồi ở bài “Alan” hát về người bạn trai mình, tài năng của Michael lần nữa chứng tỏ chỉ với số từ ít ỏi trong lời bài hát, anh kể được rất nhiều. Các từ ngữ được lựa chọn chuẩn xác để miêu tả những khung hình chi tiết và ấn tượng nhất:
Did you notice
We sleep through the night
Did you notice, babe
Everything is alright
[Chorus]
You need me
Rest easy
I'm here
How weird
Giữa những cử chỉ yêu thương đầy lãng mạn, điều kỳ quặc là Michael vẫn thủ thỉ với Alan rằng “Cưng có nhận thấy chúng ta có được giấc ngủ ngon” rằng “Mọi thứ đều ổn không”. Anh tự dội thêm gáo nước lạnh lên chính mình khi cảm thán “how weird”. Có lẽ những chuyện đã xảy ra trong quá khứ vẫn luôn khiến anh đón nhận sự hạnh phúc một cách dè dặt, thậm chí coi nó là “kỳ quặc” vì giờ Michael mới có thể có những giây phút yên bình nhất trong cuộc đời.
Tâm hồn của Perfume Genius
Nếu như Michael Hadreas từng chìm trong trầm cảm, đến độ cái chết đã là một giải pháp lóe lên trong đầu anh, thì tâm hồn của Perfume Genius (PG) - hay nói đúng hơn là Âm Nhạc chính là nhân vật đem lại chỗ dựa tinh thần cho anh; bên cạnh người mẹ và anh bạn trai.
Trong thâm tâm, Michael luôn muốn làm thứ âm nhạc mà những cậu bé như anh từng mong mỏi được nghe và xoa dịu nỗi đau khó chia sẻ với bên ngoài. Anh muốn hát về những thứ mà ít các nghệ sĩ thuộc giới tính thứ ba hướng tới, hoặc nếu có thì cũng không trần trụi như lời hát của PG. Có điều là nếu âm nhạc của PG chỉ mang lại chỗ dựa và xoa dịu nỗi đau của Micheal thì có lẽ là chưa đủ. Trải qua thời gian, sau 4 album, âm nhạc đã nâng anh tới một cung bậc cảm xúc tích cực hơn.
Điều đó thể hiện qua sự biến đổi theo từng thời kỳ.
Ban đầu, chỉ với tiếng đàn piano và giọng hát, giai điệu các bài hát đều là những bản nhạc buồn đến sầu thảm.
Chuyển tới những album giữa của sự nghiệp, Michael sử dụng âm sắc mạnh mẽ hơn dù cho các hợp âm thứ buồn vẫn làm tông chủ đạo. Lúc này Michael đã học để chấp nhận quá khứ và đón nhận những điều tốt đẹp hơn dù vẫn còn chút dè dặt. Sự dè dặt ở đây thể hiện cả ở chính cách hát và nhả âm của anh. Bất kể phần nhạc nền lúc mạnh lúc nhẹ, giọng hát của Michael luôn ở trạng thái bị đè nén lại. Cách anh kiểm soát hơi khi hát giống như việc anh muốn kiểm soát cảm xúc tích cực của chính mình, lo sợ cho một chuyện buồn có thể ập đến bất kỳ lúc nào, hoặc đơn giản chỉ vì anh đã mất đi niềm tin với những mặt tốt của cuộc sống.
Nhưng tới album thứ năm gần đây nhất, Set My Heart On Fire Immediately (2020), âm nhạc của đĩa không còn màu sắc u ám nữa. Phần production có phần tươi tắn hơn. Giọng hát của Michael như được giải toả hơn. Không còn nhiều bài anh hát những nốt cao buồn đến nghẹn cả giọng lại nữa, mà chuyển về tông trung ấm áp cho thấy sự trưởng thành của người đàn ông.
Trong lời bài “Whole Life”, Michael nhìn lại nửa quãng đời mình đã trôi đi, và khoảng thời gian buồn bã của quá khứ giờ chỉ như một giấc mơ anh bỏ lại phía sau:
“Half of my whole life is done
Let it drift and wash away, mmm
Shadows soften toward some tender light
In slow motion, I leave them behind”
Chỉ ở đĩa này người ta mới bát gặp giai điệu có phần tươi sáng hơn như “Without You”, kể về những lần anh thực sự tự cảm thấy thích thú khi ngắm mình trong gương, trái ngược với những trạng thái cảm xúc trước đây về hình ảnh “thân xác của Michael Hadreas”.
Chỉ tới đĩa này, lời hát của Michael mới được viết dài và mang lại cảm giác ấm áp hơn. Kể cả với một bài cực hay như “Jason” có nội dung kỳ dị kể về lần anh “ngủ” lại qua đêm với một người đàn ông đứng tuổi, người ta vẫn tìm được nội dung tích cực ở cuối bài. Đó là một cảm giác hạnh phúc của Michael vì đã đem lại sự êm ái cho người đàn ông chưa từng được sống thật với giới tính của mình, cho đến ngày gặp được anh:
“I was proud to seem
Warm and mothering
Just for a night
Even through all the drink
Ooh-ooh, ooh”
Và chỉ bằng đĩa này, những bài như “On The Floor” và “Your Body Changes Everything” mới cho thấy cảm xúc tình yêu của Michael được trọn vẹn. Mọi sự đắn đo và lo âu dường như đã biến mất. Thay vào đó là những bài nhạc tươi sáng của một chàng trai đã tìm được sự bình yên.
Hẹn gặp lại!
Kroon