Thường thì, mỗi khi các rapper được hỏi về những nghệ sĩ có ảnh hưởng đến họ, phần lớn những cái tên đều từ những người cùng ngành. Với JID, cậu lại nhắc đến Arctic Monkeys (AM) và album Favorite Worst Nightmare của họ, cũng là một trong những đĩa yêu thích nhất của cậu.
Dĩ nhiên JID vẫn có những rapper để học theo như Outkast, Nas, Jay Z nhưng thời gian rảnh rỗi cậu vẫn đa phần nghe nhạc của AM, Little Dragon hay Frank Ocean.
JID thuộc thế hệ rapper trẻ mới nổi hiện nay dù rằng tuổi đời cậu cũng mấp mé 30 rồi. Chỉ với có 2 album studio chính thức The Never Story (2017) và DiCaprio 2 (2018) dưới hãng đĩa Dreamville của J. Cole (ngoài mấy bản mixtape và 2 EP trước đó), tài năng và kỹ thuật của JID đã được đem lên so với các anh tài khác như Kendrick Lamar hay thậm chí Biggie. Nói một cách khác, JID có đủ tố chất để phát triển thành một huyền thoại trong tương lai nếu cậu chỉ cần giữ vững phong độ như hiện nay.
Mặc dù JID có tôn chỉ sáng tác nhạc rap chất lượng cao, đồng đều ở cả album và thực tế là người nghe nên tìm nghe cả đĩa của JID vì điều đó, nhưng qua bài viết này chúng ta cùng đào sâu chút cái “đỉnh” của cậu qua 5 đĩa đơn đã phát hành.
“NEVER” - trong album Never Story
Âm thanh của beat có phần “tối tăm” cùng tiếng hi hat hơi chậm hơn nhưng vẫn có âm hưởng của Trap music từ vùng Atlanta nơi JID sinh ra và lớn lên. Nhưng JID rap kiểu khác: nhịp điệu phức tạp & nội dung sâu sắc.
Xem nào! Sau đoạn mở đầu phần hook rất là bắt tai kể về cuộc sống bình dị của bản thân, JID bắt đầu phần verse 1 một cách từ tốn nhẹ nhàng. Ấy nhưng mà nghe vẫn rất cuốn hút. Lý do là gì?
Đó chính là phần gieo vần và đổi nhịp điệu:
“Tremendously, can't fuck with the mind of a mental fiend
Who dig deep in the depths when he in too deep
I crept on the steps where the demon sleeps
And yell, belch, tell my Lord what he means to me
"Oh, my God, don't be mean to me"
In the ride with a bean or three
And it's not what it seems to be”
Ngoài mấy chỗ vần trong câu, JID hoá ra đã sử dụng thành thạo vần đa âm một cách uyển chuyển. Cậu còn nối cả mấy từ ở hai câu liền nhau ở đoạn “...fiend / Who dig deep...” để ghép thành đoạn đa âm này.
Rồi ở ngay sau đó, JID cũng lại khéo léo đổi nhịp điệu với vần trong câu:
“I can die, I can fly
I can try very easily, I'm a guy and a giant
She's a vivrant thing, I prolly won't buy it
Bird bitch take flight, no pilot
Serve dick, curve bitch, no bias”
Như vậy không chỉ kiểu vần đa âm, JID còn dùng cả các chuỗi lặp âm ngắn trong các câu liền nhau như Biggie để tạo sự kết nối chặt chẽ kể cả khi cậu đổi phần âm vần. Nhờ thế mà cả khi JID đổi nhịp điệu flow liên tục, người nghe không thấy khó chịu vì sự kém đồng nhất. Ngược lại, nó tạo cảm giác hứng thú vô cùng.
Ở mấy câu sau JID rap liền hơi theo nhịp chùm 3 với giọng điệu lên xuống, như cách Kendrick Lamar làm:
“Or in the rain or anything but in the way
And if I say that's what it is, forget the lip
Now, what's my point, now I forget”
Nhưng không vì thế mà người nghe thấy là JID đang bắt chước ai đó vì mọi thứ cậu thể hiện đều rất tự nhiên.
Đến đoạn chuyển beat giữa bài thì thôi rồi. Lại một chiêu nữa của JID. Đó là uốn cách phát âm cho nó vần.
Có ai nghĩ “in pumps”, “‘man come”, “plan something”, “sandstorm”, “and one”, “hand dunk” và “hand puppet” lại vần với nhau không? Từ “something" thì nuốt âm “thing” còn dễ chứ “puppet” mà đọc trẹo được âm “pup-“ nghe cho giống “pumps” and “some” thì khoai đấy. Ấy mà JID làm đơn giản.
Đổi nhịp thế đã hay rồi, khúc cuối bài phần beat còn bị chặt khúc giã từng nhịp trống “bụp” (dừng) “bụp” (dừng) “bụp” (dừng) “bụp” (dừng) tạo hiệu ứng flow của một đoạn ngắn mà JID bắn ra nghe hay thôi rồi:
“Lil' savage ass, ratchet ass, bastard ass, havin' ass
Rappin' ass, jackin' ass, wait”
Là single chính thức đầu tiên nên JID chẳng do dự thể hiện mình một cách cao ngạo nhưng cũng đồng thời xoáy vào hoàn cảnh vật lộn khó khăn với cuộc sống của cậu lại là thứ giúp cậu vươn lên có được ngày hôm nay.
2. “D/vision” - trong album Never Story
Đây là một track đầy ý nghĩa với JID vì hai lý do:
Một là, track có sự tham gia của hai người anh em thân tín, Olu (aka Johnny Venus) và WowGr8 (aka Doctur Dot) từ bộ đôi EarthGang. Cả Johnny và Dot đã giúp đỡ JID từ thời gian quen nhau ở trường Hampton cho đến những giai đoạn bế tắc của cậu. Nhạc rap của EarthGang cũng vô cùng hay với ảnh hưởng khá rõ từ bộ đôi đàn anh OutKast cũng là đồng hương Atlanta.
Hai là, phần verse của JID trong bài chính là đoạn rap được viết trên nền beat mà J. Cole sản xuất thay cho màn “phỏng vấn xin việc” của JID với J. Cole khi đến nhà tay rapper nổi tiếng này. Dĩ nhiên J. Cole đã quen thân với JID và bộ đôi EarthGang trước đó, tuy vậy việc J. Cole ký hợp đồng thu âm với cả hội vẫn đánh dấu một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp. Vì vậy, việc giữ lại bài track này trong album chính thức đầu tay như một kỷ niệm quan trọng của JID.
Với phần beat mới nghe lần đầu trong “buổi phỏng vấn”, màn rap của JID và Johnny và Dot cho thấy một tài năng đồng đều trong cảm nhận âm nhạc và nhịp điệu của bộ ba này.
Trong đoạn lời của JID, tôi thích nhất câu:
“In present time they sayin’ that I’m the next n****
Woah, woah, that kind sound like a death trap
Can’t see the floor, elevator, where the steps at?”
Nếu như trước đó JID cũng lại thể hiện sự tự tin về khả năng của mình trong làng nhạc rap như bao rapper khác, thì ở đây, có một sự thận trọng hiếm thấy. Cậu tỏ sự quan ngại về tính hai mặt của thành công – cái mà có thể trở thành cái bẫy chết người với những ai chủ quan.
Đây là quan điểm cực rõ ràng trong việc theo đuổi sự nghiệp rap của JID. Dẫu cho việc cậu có hơi muộn màng về tuổi tác so với thế hệ mới của ngành âm nhạc Hip Hop, JID vẫn muốn nghiên cứu và học hỏi nghiêm túc về công việc này. JID muốn được mọi người nhìn nhận cậu một cách khác biệt so với những rapper trẻ làng nhàng chạy theo xu thế thương mại hóa hiện nay. Do đó, với hình ảnh ẩn dụ bên trên, JID “không biết mình đang ở tầng nào” khi đang ở trong “thang máy” – tượng trưng cho bộ máy lăng xê đưa sự nghiệp của cậu lên tầm cao mới - thì JID chỉ muốn tìm “chiếc cầu thang bộ” để được đi chậm lại, lùi về một bước giúp cậu có một cái nhìn rõ hơn về tình hình thực tại.
3. "Hereditary" - trong album Never Story
Tài năng cảm nhận âm nhạc của JID được nâng lên ở một tầm cao mới qua bản Rap lai R&B này. Bài rap kể về mối quan hệ tình cảm của JID với một cô gái. Sẽ không có gì là đặc biệt nếu JID không thể hiện khả năng hát với chất giọng khá êm ái soulful, như cách Drake cũng đã thể hiện ở nhiều ca khúc của anh.
Giọng của JID là kết quả của thói quen cậu vẫn hay hát theo nhạc của Arctic Monkeys và Frank Ocean trong những giờ rảnh rỗi. Bù lại, cách cảm nhận âm nhạc khác thường so với các rapper khác giúp cho JID tiếp cận nhạc Rap theo hướng có nhiều âm sắc hơn. Kể cả khi đó là những đoạn rap trong mấy câu verse vẫn được xen kẽ bằng tiếng ngân nga. Hóa ra đó là lý do giọng rap của JID cũng có một độ rung nhất định khi cậu thể hiện.
4. "151 Rum" - trong album DiCaprio 2
Đây là một bản rap cũng đặc biệt vì chỉ có phần hook và duy nhất một phần verse dài. Khác hẳn với nhiều bản single nhạc Hip Hop được phát trên đài, JID không bận tâm đến cấu trúc khác thường của “151 Rum”. Tất cả cũng vì đây là một bản rap cực hay, ngang ngửa với “NEVER”.
Đầu tiên phải kể đến đoạn hook đúng nghĩa của hook về sự lôi cuốn của nó.
“Yeah, run, Ricky, run, run n****, run, jump, n****, jump
Come here they come, run, run, run, run
Gun with the drum, bum bitty bum, slump in the trunk
My city go dumb, dumb, dumb, dumb
One Fifty One rum and a blunt
Young n**** numb, numb, numb and he got-a little gun
A little bitty killer really doin' it for fun
Give him a little bit and he'll get-a n**** done”
Phần rap xoắn cả lưỡi của JID nghe tê lỗ tai do độ lặp âm vần dày đặc như ở trên chỉ với 3 cách đồng âm.
Việc gieo vần nhiều ở ngay khúc đầu này chỉ khẳng định thêm kỹ thuật thượng hạng của một rapper trẻ như JID. Như trong trang rapanalysis.com, tác giả đếm được trong bài này, JID gieo vần trên 128 từ trên tổng cộng 311 từ. Tức là cứ 5 từ là có 2 từ được gieo vần, tương đương trong 1 khuông nhạc đã có đến 4 từ được gieo vần.
Nhưng JID không gieo vần chỉ cho mục đích nghe lọt tai về mặt âm thanh. Cậu vẫn chú trọng được nội dung đầy ý nghĩa.
“Standing next to Lil Tay when that bullet hit him
Shit, I miss him, I wish that that bullet missed him but it didn't
And since I been living with it like a sickness”
JID kể về khoảnh khắc cậu chứng kiến người bạn mình bị viên đạn lạc giết chết, một ký ức vẫn ám ảnh JID cho đến giờ. Hình ảnh bạo lực này lại càng liên kết chặt chẽ với câu mở đầu verse trước đó là:
“Son of a god, son of a bitch
Son of woman and man, son of a sun, in a sunken abyss
Summon a plan, please come with a script
Cover my back, cover man, please come with the blitz”
JID kêu gọi những bậc phụ huynh, bất kể họ là ai, đều nên quan tâm đến đứa con của mình, đừng để chúng phải đối mặt với bạo lực và tội ác ngoài xã hội. Như lời JID đã giải thích, “plan” và “script” là những “con đường” mà người cha người mẹ phải chỉ lối cho con cái mình, tránh xa mặt trái của xã hội.
Bản thân JID sinh ra trong gia đình đông anh chị em, gồm cả người sa ngã phải vào tù và cả người thành công trong học vấn và sự nghiệp. Vậy nên cậu từ nhỏ đã luôn tự định hướng con đường trong sạch cho bản thân, dù là con đường đó có dài đến đâu.
Khúc sau của verse lại là màn gieo vần khéo léo đến khó hiểu. Nếu nhìn phần chữ dưới đây thì ai nghĩ “wildin’”, “silent”, “knowledge”, “nonsense”, “comments”, “violence” là đều vần với nhau? Ấy vậy mà chúng nghe cực vần:
“Eastside, where ya from, from n****s wildin'
So be silent before my n****s creep silent
With street knowledge, complete nonsense
Delete comments, online, all lies, we see violence”
Rồi JID kết verse bằng đoạn tốc độ nhanh, các chữ xoắn lấy nhau nghe cực bốc.
“Every day in my eyes, they killing my n****s, die, n**** die
Pull up with the fye, get 'em n****, it's eye for an eye
If we gotta ride, fuck it n****, ride for the ride of ya life
Diabolical minds, I don't mind it, I like it, I like it, I love it”
5. "Off Deez" - trong album DiCaprio 2
Rồi! Mang tiếng được một rapper nổi tiếng như J.Cole ký hợp đồng và đỡ đầu, nhưng JID không thèm mượn hơi từ album đầu tay. Đến album thứ hai DiCaprio 2 này, JID lúc đầu còn chưa định mời J. Cole rap chung trong "Off Deez". Người cậu rủ đầu tiên lại là Kendirck Lamar, nhưng do Kendrick bận rộn quá nên JID mới quay sang với Cole.
Với phần beat theo style Trap, JID mở màn bằng biệt tài rap tốc độ nhanh của mình, làm người nghe gợi nhớ đến phong cách của hội Bone Thugs-n-Harmony hồi xưa. “Get off my dick / Get off my dick”. Giọng JID cao hẳn nửa đầu đoạn hook nhưng sau đó lại giảm trầm xuống. Nội dung của bài chửi hội phê bình, yêu cầu chúng chấm dứt trò quấy rối và làm phiền JID và J. Cole.
Đoạn verse được JID vẽ ra cấu trúc từ tốn ở khúc đầu rồi đẩy tốc độ nhanh dần lên ở khúc sau. JID phải đổi nhịp điệu đến 5-6 lần trong phần rap của mình. Từ cấu trúc đó, J. Cole cũng thể hiện tài năng không kém cạnh của một bậc anh tài ở verse sau đó.
Đây cũng lại là một track gây hứng thú nhờ khả năng biến tấu linh hoạt nhưng vẫn phù hợp với beat của JID. Cái dị ở track này là người nghe có ngay cảm nhận màn trình diễn với khả năng giữ hơi dài của JID có vẻ như rất dễ dàng do cách cậu đã tự rèn luyện thuần thục trước đó. Vậy nên, dường như JID có vẻ tiết chế chút trong phần lời để “kẻ đỡ đầu” J. Cole có cơ hội tỏa sáng.
Thế mới thấy tài năng của JID dị thường thế nào. Hy vọng một ngày danh tiếng và tài năng của cậu sớm đến tai nhiều người nghe nhạc trên thế giới hơn, giống như Kendrick đã làm và có được. Bởi vì JID cũng hoàn toàn là người tiếp bước xứng đáng!
Hẹn gặp lại!
Kunt